Trong khi cả thế giới háo hức chờ đợi những loại vắc-xin COVID-19 đầy tiềm năng, thì một số bệnh nhân đã khỏi bất ngờ báo cáo một “dư chấn” kinh khủng mà chưa ai biết đến. Đó là răng của họ tự nhiên rơi ra.
Có lẽ năm 2020 và đại dịch do virus corona mới vẫn chưa ngừng làm cho con người sửng sốt. Bởi ngay khi cả thế giới tưởng rằng chúng ta gần như hiểu hết về đại dịch rồi, sắp có vắc-xin rồi, thì một số bệnh nhân từng bị bệnh lại báo cáo thêm một hậu quả mới.
Đầu tháng này, khi Farah Khemili, 43 t.uổi, ở Voorheesville (New York, Mỹ) cho một cái kẹo bạc hà vào miệng thì cô chợt thấy cảm giác lạ lạ: Một chiếc răng ở hàm dưới lung lay dữ dội.
Farah nói cô chưa rụng chiếc răng vĩnh viễn nào. Thế mà ngay hôm sau, cái răng tự rơi ra khỏi miệng cô. Không c.hảy m.áu. Cũng không đau.
Bệnh nhân đã khỏi COVID-19 bỗng bị rụng răng mà không c.hảy m.áu, không đau. Ảnh minh họa: Rivervista.
Mắc COVID-19 từ mùa Xuân năm nay, Farah đã khỏi bệnh và cô tham gia vào một nhóm hỗ trợ online, vì cô gặp rất nhiều triệu chứng kéo dài: Đau cơ, đau thần kinh, đờ đẫn…
Chưa có bằng chứng rõ ràng nào rằng virus corona mới gây rụng răng. Nhưng trong số những người tham gia nhóm hỗ trợ online nói trên, có những bệnh nhân khác nói rằng răng họ bị rơi ra sau khi khỏi COVID-19. Ngoài ra, lợi (nướu) của họ trở nên nhạy cảm, răng bị mẻ hoặc chuyển màu ghi. Đây là những triệu chứng mới tinh ở những bệnh nhân đã khỏi, ngoài những vấn đề đã được ghi nhận trước đây như rụng tóc, sưng ngón chân…
Việc bệnh nhân chịu nhiều hậu quả kéo dài khiến các bác sĩ cũng căng thẳng. Ảnh minh họa: New York Times.
Một số nha sĩ cho rằng, vì chưa có đủ dữ liệu, nên không chắc rằng việc rụng răng ở bệnh nhân đã khỏi đó có phải chỉ do COVID-19 thôi hay không.
Nhưng nhiều chuyên gia cũng cho rằng, các bác sĩ, đặc biệt là nha sĩ, nên chú ý đến khả năng này, bởi vì số người nhiễm COVID-19 trên thế giới, cụ thể là ở Mỹ, vẫn đang tăng nhanh, mà số người bị sẵn các bệnh về răng miệng (dù bệnh nhẹ) thì lại rất nhiều. Nếu đúng là virus corona mới còn gây thêm rụng răng nữa thì việc điều trị càng tốn kém gấp bội.
Chẳng hạn, Farah có thể phải tái tạo xương ở chỗ răng bị rụng, chi phí sẽ khoảng 50.000 đôla (hơn 1,1 tỷ đồng).
Chi phí cho việc điều trị sẽ rất tốn kém, nếu bệnh nhân đã khỏi COVID-19 lại còn rụng răng. Ảnh minh họa: New York Times.
Nhưng kể cả những bệnh nhân sống lành mạnh cũng chưa chắc “thoát” được hậu quả này. Một người tên là Diana Berrent cho biết, con trai 12 t.uổi của cô cũng bị rụng một cái răng vĩnh viễn sau khi đã khỏi COVID-19 được vài tháng. Bác sĩ của cậu bé nói trước đó cậu không có bệnh lý gì về răng.
Và còn nhiều người khác nữa kể về việc họ bị rụng răng mà không c.hảy m.áu, không đau. Một bệnh nhân nữ bị rơi răng khi đang ăn kem. Một người tên là Eileen Luciano ở Edison (New Jersey) bị rụng răng hàm trên vào đầu tháng này, khi đang dùng chỉ nha khoa.
Các chuyên gia kêu gọi mọi người không chủ quan, vì còn rất nhiều điều chúng ta chưa biết hết về đại dịch. Ảnh minh họa: Baltimore Sun.
Bác sĩ William W. Li ở một tổ chức phi lợi nhuận chuyên nghiên cứu các bệnh về mạch m.áu nói, việc răng rụng mà không c.hảy m.áu chút nào là bất thường. Điều đó chứng tỏ có thể có vấn đề ở các mạch m.áu tại lợi (nướu răng). Rất có thể virus corona mới đã phá hủy những mạch m.áu vốn giúp giữ cho răng “sống” được, nên bệnh nhân bị rụng răng mới không đau chút nào.
Trong khi các bác sĩ cho rằng còn rất nhiều điều để nghiên cứu về COVID-19, thì Farah hy vọng rằng câu chuyện của cô sẽ như một lời cảnh báo để mọi người đừng chủ quan với căn bệnh này.
Phổi nhân tạo – đột phá trong nghiên cứu về virus SARS-CoV-2
Những lá phổi nhân tạo tí hon, được nuôi cấy trong phòng thí nghiệm từ các tế bào gốc trưởng thành, cho phép các nhà khoa học theo dõi cách thức virus SARS-CoV-2 lây nhiễm vào phổi.
Phổi nhân tạo được coi là bước đột phá trong nghiên cứu về virus SARS-CoV-2. Ảnh: AP
Các nhà nghiên cứu từ Đại học Duke và Đại học Cambridge (Anh) đã sản xuất phổi nhân tạo trong hai nghiên cứu độc lập và riêng biệt để kiểm tra sự lây lan của virus SARS-CoV-2 gây bệnh COVID-19.
Mô hình “phổi sống” mô phỏng các túi khí nhỏ lấy oxy mà chúng ta hít thở, được biết đến là nơi diễn ra tổn thương phổi nghiêm trọng nhất do virus c.hết người này gây ra. Các nhà nghiên cứu sẽ sử dụng mô hình này để kiểm tra sự lây lan của SAS-CoV-2, từ đó cho phép họ thử nghiệm các loại thuốc tiềm năng và hiểu rõ hơn lý do tại sao một số người mắc bệnh lại có những biểu hiện nặng hơn những người khác.
Trong cả hai nghiên cứu, mô hình phổi cực tiểu 3D được phát triển từ các tế bào gốc giúp sửa chữa các phần sâu nhất của phổi khi SARS-CoV-2 tấn công, được gọi là tế bào phế nang. Theo nhóm nghiên cứu Cambridge, các mô tế bào mà SARS-CoV-2 nhắm tới, đặc biệt ở những bệnh nhân bị viêm chính là các phế nang nói trên.
Họ trích xuất các tế bào phế nang từ mô hiến tặng và lập trình lại chúng trở lại giai đoạn “tế bào gốc” trước đó và buộc chúng phát triển thành các cấu trúc 3D giống như phế nang, mô phỏng hoạt động của mô phổi quan trọng. Sử dụng kết hợp hình ảnh huỳnh quang và phân tích di truyền tế bào đơn lẻ, họ có thể nghiên cứu cách các tế bào phản ứng với virus.
Các nhà nghiên cứu đã tự sao chép một tế bào gốc ở phổi để tạo ra hàng nghìn tế bào và một cấu trúc giống bong bóng giống như các mô thở của phổi người. Ảnh: Daily Mail
Khi các mô hình 3D tiếp xúc với SARS-CoV-2, virus bắt đầu nhân lên nhanh chóng, lây nhiễm toàn bộ tế bào chỉ 6 giờ sau. Nhóm nghiên cứu Cambridge giải thích rằng sự nhân lên này cho phép virus lây lan khắp cơ thể, lây nhiễm sang các tế bào và mô khác. Cùng lúc đó, các tế bào bắt đầu sản xuất interferon – loại protein hoạt động như tín hiệu cảnh báo cho các tế bào lân cận kích hoạt hệ thống phòng thủ của mình. Sau 48 giờ, các interferon kích hoạt phản ứng miễn dịch bẩm sinh – tuyến phòng thủ đầu tiên và các tế bào bắt đầu chống lại n.hiễm t.rùng. 60 giờ sau khi n.hiễm t.rùng, một tập hợp con của các tế bào phế nang bắt đầu bị phá hủy, dẫn đến c.hết tế bào và tổn thương mô phổi.
Mặc dù các nhà nghiên cứu đã quan sát thấy những thay đổi đối với các tế bào phổi diễn ra chỉ trong vòng 3 ngày kể từ khi nhiễm bệnh, nhưng các triệu chứng lâm sàng của COVID-19 hiếm khi xảy ra nhanh chóng và đôi khi có thể mất hơn 10 ngày sau khi nhiễm virus thì mới xuất hiện. Nhóm nghiên cứu nói rằng có một số lý do cho việc này. Có thể mất vài ngày kể từ khi virus xâm nhập vào đường hô hấp thì nó mới tấn công được phế nang.
Tiến sĩ Young Seok Ju từ Viện Khoa học và Công nghệ Tiên tiến Hàn Quốc giải thích rằng phải có một tỷ lệ đáng kể các tế bào phế nang bị nhiễm virus trước khi bệnh nhân xuất hiện các triệu chứng.
“Chúng ta có thể giải đáp nhiều câu hỏi chưa có câu trả lời, chẳng hạn như hiểu được tính nhạy cảm của gien đối với SARS-CoV-2, đ.ánh giá khả năng lây nhiễm tương đối của các virus đột biến và làm sáng tỏ quá trình gây hại của virus trong tế bào phế nang của con người”, ông nói.
Tiến sĩ Young Seok Ju giải thích rằng phải có một tỷ lệ đáng kể các tế bào phế nang bị nhiễm virus trước khi bệnh nhân xuất hiện các triệu chứng. Ảnh: Daily Mail
“Chúng tôi hy vọng sẽ sử dụng kỹ thuật của mình để phát triển các mô hình 3D này từ các tế bào của những bệnh nhân đặc biệt dễ bị n.hiễm t.rùng, chẳng hạn như người già hoặc người bị bệnh phổi, và tìm hiểu điều gì sẽ xảy ra với mô của họ”, Tiến sĩ Lee cho biết thêm.
Nhóm nghiên cứu Duke sẽ sử dụng mô hình phổi 3D của họ cùng với các kỹ thuật khác, chẳng hạn như thay đổi bất kỳ nucleotit nào trong mã di truyền của virus COVID-19 theo ý muốn. Họ đã có thể điều chỉnh các nucleotit trên để tạo ra một “phiên bản phát sáng” của virus để tiết lộ chính xác vị trí của nó trong mô hình phổi nhỏ.
Giống như các nhà nghiên cứu Cambridge, nhóm nghiên cứu Duke phát hiện ra rằng khi bị nhiễm virus, các thể nội bào khởi động phản ứng viêm do interferon làm trung gian. Các nhà nghiên cứu cũng đã chứng kiến cơn bão cytokine của các phân tử miễn dịch mà phổi tạo ra để chống lại virus. Sau đó, họ cũng so sánh các mô hình hoạt động gien giữa các phổi nhỏ với các mẫu từ sáu bệnh nhân COVID-19 nặng.
Ralph Baric, đồng tác giả bài báo của Duke, cho biết ông sẽ sử dụng lá phổi nhỏ để hiểu rõ hơn về một chủng SARS-CoV-2 mới được gọi là D614G đã trở thành phiên bản mạnh hơn của virus này. Chủng D614G, xuất hiện ở Italy, có một protein tăng đột biến khiến nó dễ lây nhiễm hơn.
